AVRUPA FUTBOLU VE LİGİMİZİN EKONOMİSİ - TRANSFER DOSYASI

Geçtiğimiz hafta, Spor Toto Süper Lig 2017-2018 İlhan Cavcav Sezonu’nun şampiyonu Galatasaray oldu. Öncelikle tebrik ediyorum. Bu yazımda dünya transfer piyasasından, ligimizde son 10 yılda transfere harcanan paralardan, elde edilen transfer gelirlerinden ve başarılardan bahsedeceğim.

Futbola olan yoğun ilgi futbolun küresel bir sektör ve pazar haline gelmesine yardımcı oluyor. Hal böyle olunca bu sektörde oldukça uçuk paralar dönüyor. Bu işin kaymağını büyük kulüpler yerken küçük takımlar ise o seviyeye ulaşabilmek için altyapıya önem vererek yeni yıldızlar çıkarması gerekiyor ya da bir Arap şeyhinin gelip kulübü satın alması…

 2017 yazında dünya genelinde toplamda 5.6 Milyar Euro’luk bir transfer harcaması yapıldı. Bu 5.6 Milyar Euro’nun %80’i Avrupa’da gerçekleşti (İngiltere, Fransa, Almanya, İspanya, İtalya). Geçen sezon başında Brezilyalı futbolcu Neymar, Barcelona’dan Paris Saint Germain takımına rekor bir bonservisle 222 Milyon Euro’ya transfer oldu. Bu tüm zamanların en pahalı transferi ve sanırım kolay kolay geçilecek bir rekora benzemiyor. Dünyadaki diğer transfer rekorları ise;

Ülkemizdeki rekor transfer harcamalarına bakacak olursak :

   1)   Rekor Transferler – Satın Alınan

   2)   Rekor Transfer – Satılan

Ligimizde Son 10 Sezonda 5 Takımın Transfer Harcamaları Ve Kazandıkları Kupalar

2007/2008 – 2017/2018 sezonları arasında Fenerbahçe, Galatasaray, Beşiktaş, Trabzonspor ve Bursaspor’un transfer harcamaları ile aldıkları kupa sayısı arasında bir ilişki kurmaya çalışacağım.

                                                                                                                                 

Tablo 1: Transfer Verileri Ve Kazanılan Kupa Sayısı (Milyon €)

Kulüp	Gelenler	Harcanan Para	Gidenler	Kazanılan Para	Gelir Gider Dengesi	Kazanılan Kupa
Galatasaray	205	232.5 €	211	114.7€	-117.7€	13
Fenerbahçe	128	223.9 €	126	92.9€	-130.9€	7
Beşiktaş	253	125.2€	249	87.9€	-37.3€	5
Trabzonspor	273	130.5€	259	62.2€	-68.3€	2
Bursaspor	207	34.4€	207	50.5€	16.1€	1

                                                                       

Tablo 1’ e baktığımız zaman transfere en çok para harcayan kulüp Galatasaray ve en çok kupa kazanan takım konumunda. Bursaspor ise transfere en az para harcayan takım hatta gelir-gider dengesinde artı (+) bakiyede olan tek takım. En verimli takım ise son 2 sezonun şampiyonu Beşiktaş. Aldıkları oyuncu sayısı, harcanan para ve kazanılan kupa bakımından verimliliği en yüksek takım Beşiktaş. Trabzonspor ise verimsiz bir görünüm sergiliyor. Son 10 sezonda en çok transfer yapan takım konumunda ayrıca Beşiktaş’a kıyasla daha çok para harcamış ve gelir-gider dengesinde de Beşiktaş’ın gerisinde bulunuyor. Fenerbahçe ise gelir-gider dengesizliği en yüksek olan takım. 

 Tablo 2:Maliyet-Kâr ve Verimlilik

Kulüp	Oyuncu Başı Maliyet	Oyuncu Başı Kâr	Verimlilik
Fenerbahçe	1.749.297 €	737.778€	0,421756757
Galatasaray	1.133.951€	543.744€	0,479512757
Beşiktaş	494.783€	352.851€	0,713144317
Bursaspor	166.087€	243.961€	1,468877254
Trabzonspor	477.985€	240.232€	0,502592101

Tablo 2’ de ise oyuncu başı maliyet ve kâr oranlarını görüyoruz. Fenerbahçe bu konuda diğer takımlara göre hem harcadığı para hem de kazandığı para bakımdan bir tık yukarda diyebiliriz. Ancak verimlilik bakımından en son sırada bulunuyor. Bursaspor ise bu konuda en verimli takım. Maliyetler düşük, kazanılan miktar maliyetlerin üzerinde. Beşiktaş ise Bursaspor’un ardından ikinci sırada geliyor. Trabzonspor ise maliyet-kâr verimliliği açısından üçüncü sırada. Son iki sırayı ise Fenerbahçe ve Galatasaray oluşturuyor.

Kulüplerin mali disiplinleri son yıllarda aşırı bozuldu. Transfer piyasasındaki fiyat artışları, yapılan gereksiz transferler, kötü yönetim gibi sebeplerden ötürü borçluluk oranları arttı, gelirlerdeki artışlar aynı oranda artmadığı için borcun sürdürülebilirliği ortadan kalktı. UEFA ise bu durumun önüne geçebilmek adına Financial Fair Play adında bir uygulama başlattı. Bu uygulamayla kulüplere çeşitli kriterler getirildi ve Uefa bünyesinde olan takımların bu kriterlere uymadığı takdirde -lisans alamama gibi- bir takım cezalarla karşılaşacak. Ligimizde de bu kriterlere son yıllarda çok dikkat edilmeye başlandı. Bence iyi de oldu. Artık bol keseden harcamak, bir futbolcuya fahiş bonservisler ödeme dönemi geride kaldı. Artık kulüpler bu konuda daha hassas davranmak zorundalar. Ligimizde bu konudan en mustarip takım Beşiktaş’tı. Başkanlık koltuğuna Fikret Orman’ın gelmesiyle beraber yapılan reformlar kulübün düze çıkmasına yardımcı oldu. Ciddi finansal sorunlar içinde olan kulüp oyuncu satın almak yerine kiralama yolunu tercih ederek müthiş bir verimlilik sağladı. 

Umarım kulüplerimiz mali disiplinlerini yeniden sağlayarak rahat bir nefes alırlar ve yollarına cezasız bir şekilde devam ederler.  Okuduğunuz için teşekkür ederim.

NOT: Transfer verilerine Kiralık Transferler de dahildir.

Kaynakça

https://www.transfermarkt.com.tr

Clup Licensing Benchmarking Report Financial Year 2016 – UEFA